Odyseja 1918 Rozdział V 104

 

104. Czy Antoni mógł być wśród żołnierzy ewakuowanych drogą morską do Francji?

 

W dostępnych źródłach można jednak odszukać informacje o przypadkach ewakuacji   z Dalekiego Wschodu drogą morską do Europy. Grupa 31 Polaków (oficerów i żołnierzy) przebywających we Władywostoku zwróciła się do tamtejszego konsula francuskiego z prośbą o ułatwienie im wyjazdu do oddziałów polskich we Francji. Realizacja tego projektu wymagała finansowego wsparcia dla opłacenia kosztów podróży rosyjskim statkiem do Szanghaju. Francuzi okazali wielkoduszność i sypnęli groszem. Dnia 14 lipca 1918 roku polscy żołnierze wzięli udział w okolicznościowej paradzie w Szanghaju upamiętniającej rocznicę zdobycia Bastylii. Następnie żołnierze odpłynęli do Francji. Ten fracht morski również wymagał bardzo szczodrego mecenatu.

Czy wśród nich mógł być Antoni? Data wydania zaświadczenia przez Gospodę Polską to 17 stycznia 1918 roku. Niemniej Antoni miał dokument wystawiony przez organizację polonijną w Harbinie, bez wersji francuskojęzycznej. Takie poświadczenie tożsamości Antoniego byłoby grubym nietaktem wobec władz francuskich. Brak zaświadczeń dla Antoniego od organizacji polonijnych we Władywostoku i Szanghaju nie jest rozstrzygającym argumentem. Antoni mógł mieć wiele dokumentów, które nie dotrwały do naszych czasów.

Wspomniani repatrianci mieli jednak dołączyć do polskich oddziałów we Francji. Tymczasem książeczka wojskowa Antoniego nic nie wspomina o jakimkolwiek epizodzie francuskim, a byłaby to istotna informacja dla polskich władz wojskowych. Nie mając pieniędzy, nie znając języka francuskiego absolwent szkoły ludowej nie poradziłby sobie we Francji bez organizacji jaką było wojsko. Poza tym gdyby Antoni trafił do błękitnej armii generała Hallera to zostałby ewakuowany z Francji dopiero w okresie od kwietnia do czerwca 1919 roku. Koleją przez Niemcy dotarłby Chełmna i od maja 1919 roku walczyłby z bolszewicką Armią Czerwoną. Nie byłoby wówczas ani ślubu z Marianną w 1919 roku ani wizyty w administracji wojskowej w 1920 roku odnotowanej w książeczce wojskowej.

Z kolei „cywilny” wyjazd do Francji nie miał sensu, nawet gdyby Antoni szczęśliwie pozyskał sponsora. Francja już czwarty rok tkwiła wówczas w okopach wojny pozycyjnej. W połowie 1918 roku losy wojny nie były jeszcze rozstrzygnięte. Wojska niemieckie miały już tylko jeden front zachodni, a wojna już czwarty rok toczyła się poza granicami Rzeszy, głównie na francuskiej ziemi. Niemcy ciągle mieli jeszcze tyle żywej siły, że 21 marca 1918 roku przeprowadzili wielką ofensywę na froncie zachodnim pod kryptonimem „Michael”. Syn Kaisera już sobie szykował galowy mundur do zwycięskiej parady w Paryżu. 15 lipca 1918 roku rozpoczęła się druga bitwa nad Marną. Z okopów do ataku wyszły 52 dywizje niemieckie. Bitwa nad Marną zakończyła się dopiero 4 sierpnia 1918 roku. Dopiero po tej dacie można było wątpić w szanse Niemiec na wygraną w Wielkiej Wojnie. Niemniej zawieszenie broni podpisano dopiero 11 listopada 1918 roku.